Działania na Dalekim Wschodzie w sierpniu i wrześniu 1914 r.

Zaraz po otrzymaniu wiadomości o wybuchu wojny z Niemcami krążowniki pancerne Stefan Czarniecki i Piotr Dunin, wraz z krążownikiem pancerno pokładowym Sandomierz i transportowcami  Hajnan i Wołyń otrzymały rozkaz wyruszenia na Ocean Spokojny za adm. von Spee. Był to cel oficjalny, ale tylko jeden z dwóch, bowiem eskadra otrzymała również zadanie opanowania możliwie wielu niemieckich posiadłości na Pacyfiku, do wykonania czego na pokłady transportowców zaokrętowano 1600 żołnierzy. 14 sierpnia siły te zawitały do Rabaulu, gdzie już od dwóch dni znajdowała się eskadra australijska w składzie 4 krążowników i 3 niszczycieli, która zażądała kapitulacji Niemców, ale wobec braku oddziałów desantowych ograniczyła się tylko do zbombardowania miasta. 18 sierpnia w asyście krążownika Sandomierz, z pokładu Wołynia desantowano 1200 żołnierzy na wyspę Neu Pommern. Wkrótce dołączyła do nich australijska brygada piechoty, która opanowała Ziemię Cesarza Wilhelma. Do 15 września wszystkie oddziały niemieckie w Nowej Gwinei Niemieckiej złożyły broń. Po zwycięstwie siły polskie objęły administrację na wyspach Neu Pommern, Neu Mecklenburg i Neu Hannover. Tymczasem pozostałe dwa krążowniki i transportowiec Hajnan wyruszyły  ku niemieckiemu Samoa, gdzie dotarły 29 sierpnia, i po połączeniu się z flotą australijsko-francuską przeprowadziły desant. Wojska nowozelandzkie opanowały wyspę Upolu ze stolicą kolonii – Apią. Polskiemu kontyngentowi w udziale przypadła wyspa Savai’i.

Natomiast transportowiec Wołyń po desancie pod Rabaul powrócił na Hajnan po kolejne oddziały wojska. Kiedy jednak okazało się, że nie ma już czego zajmować (w wyścigu po niemieckie kolonie wzięła bowiem udział także Japonia), dalszą akcję odwołano.  

Tymczasem niewiele brakowało, by eskadra von Spee zaskoczyła polskie krążowniki pancerne w Apii, kiedy przybyła tam 14 września. Szczęśliwie, dwa dni wcześniej polskie okręty wyszły z zatoki na poszukiwanie niemieckiego zespołu. Znajdował się tam jednak wciąż transportowiec Hajnan, który stał na otwartym kotwicowisku. Polska jednostka została storpedowana przez krążownik Gneisenau i zatonęła ze znacznymi stratami w ludziach. Gdy von Spee odchodził spod Samoa, zastosował swój słynny fortel polegający na przyjęciu kursu północno-zachodniego, i zmienieniu go na wschodni już poza zasięgiem widoczności z lądu. Wskutek tego polskie i sojusznicze okręty poszukiwały go raczej na zachód do Samoa, podczas gdy faktycznie pożeglował on ku Ameryce Południowej…

W ramach przeciwdziałania ewentualnym działaniom von Spee obydwa polskie krążowniki oddelegowano do ochrony konwoju transportującego wojska australijskie i nowozelandzkie do Europy, który wyszedł z Sydney 29 września.