Niemieckie prawie-drednoty

Oto zapowiedziane „coś większego” ;) O tych okrętach już trochę dyskutowaliśmy swego czasu, przy okazji prezentacji floty niemieckiej wg stanu na 1914 r. Są to takie prawie-drednoty o wyporności 15.452 ton, uzbrojone w 8 dział kal. 280 mm w 4 wieżach (nowe działa L/45 model 1907) i 8 – kal. 170 mm w kazamatach, napędzane tłokową maszyną parową rozpędzającą je do niemal 20 w. , z kotłami opalanymi węglem Okręt łączy więc w sobie rozwiązania tradycyjne (jak wspomniany napęd) z nowoczesnymi – jak np. będąca nowością w niemieckiej flocie wzdłużna gródź przeciwtorpedowa. Realnie projekt ten był rozważany w Niemczech jako propozycja pancernika następnego po predrednotach typu Deutschland (inną rozpatrywaną propozycją był semi-drednot o wyporności 13.779 ton i uzbrojeniu 4x280 i 8x240). W „mojej” rzeczywistości ten projekt doczekał się realizacji na zasadzie podobnej jak krążownik pancerny Blucher – Niemcy nie od razu zorientowali się co się aktualnie buduje w Wielkiej Brytanii, i mimo powstania Dreadnoughta byli wciąż przekonani o nowatorstwie swojej konstrukcji. Skutkiem tego zanim powzięli wiadomość o prawdziwych charakterystykach nowego brytyjskiego pancernika, zdążyli zwodować dwie jednostki, niemal pod każdym względem mu ustępujące. Dalsze zostały anulowane na rzecz już niemal 100% drednotów typu Nassau (stąd taka nietypowa jak na flotę niemiecką ilość jednostek jednego typu – zaledwie 2).

Jednostka, będąc w zasadzie nie najnowocześniejsza już w momencie powstania wielkiego szału pewnie nie zrobi, ale ja powiem nieskromnie, że jej sylwetka bardzo mi przypadła do gustu. I mam nadzieję, że nie tylko mnie ;) Poniżej prezentuję raport ze Springsharpa i 2 rysunki okrętu – z założonymi sieciami przeciwtorpedowymi i bez nich.

Kaiser Wilhelm I, german battleship laid down 1905 (Engine 1907)

Displacement:
    13 454 t light; 14 385 t standard; 15 452 t normal; 16 306 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    424,51 ft / 424,51 ft x 81,10 ft x 26,12 ft (normal load)
    129,39 m / 129,39 m x 24,72 m  x 7,96 m

Armament:
      4 - 11,02" / 280 mm guns (2x2 guns), 669,80lbs / 303,82kg shells, 1907 Model
      Breech loading guns in turrets (on barbettes)
      on centreline ends, evenly spread
      4 - 11,02" / 280 mm guns in single mounts, 669,80lbs / 303,82kg shells, 1907 Model
      Breech loading guns in turrets (on barbettes)
      on side, all amidships
      8 - 6,69" / 170 mm guns in single mounts, 149,90lbs / 67,99kg shells, 1904 Model
      Breech loading guns in casemate mounts
      on side, all amidships
      12 - 3,46" / 88,0 mm guns in single mounts, 20,79lbs / 9,43kg shells, 1905 Model
      Quick firing guns in casemate mounts
      on side, all amidships
      6 - 3,46" / 88,0 mm guns in single mounts, 20,79lbs / 9,43kg shells, 1905 Model
      Quick firing guns in casemate mounts
      on side, evenly spread
    Weight of broadside 6 932 lbs / 3 144 kg
    Shells per gun, main battery: 150
    6 - 17,7" / 450 mm submerged torpedo tubes

Armour:
   - Belts:        Width (max)    Length (avg)        Height (avg)
    Main:    11,0" / 280 mm    245,14 ft / 74,72 m    12,24 ft / 3,73 m
    Ends:    3,94" / 100 mm    168,04 ft / 51,22 m    10,24 ft / 3,12 m
      11,32 ft / 3,45 m Unarmoured ends
      Main Belt covers 89% of normal length
      Main belt does not fully cover magazines and engineering spaces

   - Torpedo Bulkhead:
        1,18" / 30 mm    245,14 ft / 74,72 m    21,36 ft / 6,51 m

   - Gun armour:    Face (max)    Other gunhouse (avg)    Barbette/hoist (max)
    Main:    11,0" / 280 mm    7,87" / 200 mm        11,0" / 280 mm
    2nd:    11,0" / 280 mm    7,87" / 200 mm        11,0" / 280 mm
    3rd:    6,30" / 160 mm          -                  -
    4th:    3,94" / 100 mm          -                  -
    5th:    3,94" / 100 mm          -                  -

   - Armour deck: 1,97" / 50 mm, Conning tower: 13,78" / 350 mm

Machinery:
    Coal fired boilers, complex reciprocating steam engines,
    Electric motors, 3 shafts, 20 494 ihp / 15 288 Kw = 19,70 kts
    Range 6 600nm at 10,00 kts
    Bunker at max displacement = 1 921 tons (100% coal)

Complement:
    692 - 900

Cost:
    £1,518 million / $6,070 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 866 tons, 5,6%
    Armour: 5 040 tons, 32,6%
       - Belts: 1 782 tons, 11,5%
       - Torpedo bulkhead: 229 tons, 1,5%
       - Armament: 1 927 tons, 12,5%
       - Armour Deck: 918 tons, 5,9%
       - Conning Tower: 184 tons, 1,2%
    Machinery: 2 277 tons, 14,7%
    Hull, fittings & equipment: 5 270 tons, 34,1%
    Fuel, ammunition & stores: 1 998 tons, 12,9%
    Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      15 362 lbs / 6 968 Kg = 22,9 x 11,0 " / 280 mm shells or 2,5 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,15
    Metacentric height 4,8 ft / 1,5 m
    Roll period: 15,6 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 66 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,50
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,32

Hull form characteristics:
    Hull has a flush deck
    Block coefficient: 0,602
    Length to Beam Ratio: 5,23 : 1
    'Natural speed' for length: 20,60 kts
    Power going to wave formation at top speed: 52 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): -17,00 degrees
    Stern overhang: 0,00 ft / 0,00 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        19,95 ft / 6,08 m
       - Forecastle (22%):    18,44 ft / 5,62 m
       - Mid (50%):        16,96 ft / 5,17 m
       - Quarterdeck (20%):    16,96 ft / 5,17 m
       - Stern:        16,96 ft / 5,17 m
       - Average freeboard:    17,62 ft / 5,37 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 129,6%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 120,2%
    Waterplane Area: 25 216 Square feet or 2 343 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 94%
    Structure weight / hull surface area: 148 lbs/sq ft or 723 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 0,92
        - Longitudinal: 2,15
        - Overall: 1,00
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is cramped
    Room for accommodation and workspaces is excellent
    Good seaboat, rides out heavy weather easily

Kaiser Wilhelm I (1907)
Albert von Sachsen (1907)

Nalot na Świnoujście

Od 1915 r. polska flota posiada na Bałtyku dwa transportowce wodnosamolotów, z których każdy może zabrać 5 maszyn typu Grigorowicz M-5. Zasadniczo są one przeznaczone do prowadzenia rozpoznania, niemniej mogą zabrać niewielki (40 kg) ładunek bomb. To podsunęło dowództwu myśl, aby dokonać z ich wykorzystaniem niespodziewanego ataku na któryś z portów niemieckich. Początkowo planowano zaatakować Gdańsk, ale ponieważ był on już wielokrotnie nękany przez sterowce, należało się spodziewać że Niemcy będą tam przygotowani na odparcie ataku i trzeba by się liczyć z poważnymi stratami. Ostatecznie wybór padł na Świnoujście.

Oczywiście tak głębokie zapuszczenie się na południowy Bałtyk dla stosunkowo powolnych okrętów lotniczych było dość ryzykowne, dlatego otrzymały stosowną osłonę. Bezpośrednio eskortować je miały wielki krążownik Władysław Łokietek, 3 krążowniki z 2 dywizjonu i 8 niszczycieli, zaś dalszą osłonę miały stanowić wszystkie posiadane 4 drednoty.

Niestety, operacji nie udało się zachować w całkowitej tajemnicy i Niemcy wiedzieli że coś się na południowym Bałtyku szykuje, choć nie do końca byli świadomi co. Niemniej na wszelki wypadek trzymali w Kilonii 2 grupę rozpoznawczą (krążowniki liniowe Von Der Tann i Waldersee i krążownik pancerny Stosch) w gotowości do natychmiastowego wyjścia w morze.

Samo wyjście w morze polskich okrętów przeszło niezauważone przez Niemców, ale w trakcie rejsu zostały one dostrzeżone przez okręt podwodny, który wprawdzie nie zdołał zająć pozycji do ataku, ale zaalarmował własne dowództwo. Krążowniki z Kilonii podniosły kotwicę.

Tymczasem polski zespół osiągnął pozycję do ataku opodal Bornholmu. Transportowce rozpoczęły stawianie wodnosamolotów na wodzie. Zajęło to trochę czasu w trakcie którego napatoczył się 120-tonowy wrogi pomocniczy dozorowiec. Nasze niszczyciele ruszyły ku niemu i zatopiły go ogniem z dział gdy tylko zidentyfikowały jego przynależność. Należało sądzić, że wróg o akcji jest już powiadomiony, ale że wszystkie aeroplany już zwodowano, postanowiono jej nie przerywać.

Niestety lot ku celowi nie obył się bez kłopotów. Jeden z samolotów miał awarię silnika i musiał awaryjnie wodować. Drugi w ogóle gdzieś zaginął i los jego jest nieznany. Nad port ostatecznie dotarło 8 maszyn, z których 7 udało się zrzucić bomby. Jedna z maszyn miała bowiem awarię wyrzutnika i musiała zawrócić z bombami. Atak przyniósł umiarkowane skutki. Z 14 bomb trafiły 2, topiąc pomocniczy trałowiec (90 ton) i uszkadzając statek handlowy. Niemcy istotnie byli nieprzygotowani na odparcie ataku, dlatego nie zadali atakującym samolotom żadnych strat i wszystkie maszyny zdołały szczęśliwie powrócić do swoich okrętów.

W niesprzyjającym momencie, gdy transportowce podejmowały na swoje pokłady wodnosamoloty, na horyzoncie pojawiły się wrogie krążowniki liniowe. Ruszył ku nim odważnie Władysław Łokietek, i osiągnął tyle, że padające wokół niemieckich okrętów jego ciężkie pociski na jakiś czas uniemożliwiły im atak na transportowce. Tym samym zapewnił im czas, w trakcie którego przyszło wybawienie – bowiem na plac boju nadciągnęły polskie siły główne. Tym razem role się odwróciły i to Niemcy znaleźli się w obliczu przeważających sił nieprzyjaciela. Doszło do krótkotrwałego, ale gwałtownego boju artyleryjskiego, w wyniku którego ciężko uszkodzony został krążownik Waldersee, który utracił dwa działa i miał przebicia poniżej linii wodnej. W tej sytuacji niemiecki admirał dał sygnał do odwrotu i jednocześnie osłaniającego go ataku niszczycieli. Widząc to, polski dowódca rzucił do ataku własne niszczyciele. Bilans tego starcia okazał się remisowy – od niemieckiej torpedy zatonął niszczyciel Buława, zaś niemiecki V 5 trafiony przez ciężki pocisk z Bolesława Chrobrego został dobity przez polskie niszczyciele. W tym czasie wrogie krążowniki liniowe postawiły zasłonę dymną i zdołały się oddalić, zaś polskie pancerniki nie kontynuowały pościgu, gdyż uznano to za nie rokujące szans doścignięcia przeciwnika i z powodu bezpośredniej bliskości jego baz i spodziewanych pól minowych - za zbyt niebezpieczne.

Ostatecznie akcja zakończyła się bardziej propagandowym niż realnym sukcesem. Za cenę jednego niszczyciela i dwóch samolotów udało się wykonać atak na dalekim zapleczu wroga. Nie zmieniło to w żaden sposób układu sił i kolei wojny, ale pokazało, że wróg nigdzie nie może czuć się do końca bezpiecznie i z pewnością dodało otuchy własnym wojskom walczącym na froncie, jak również ludności cywilnej.

Kamuflujące malowanie okrętów

Impulsem do powstania poniższego rysunku stał się komentarz kol. Jeremaka do poprzedniego posta. Grafika przedstawia mały krążownik Nemezis (oryginalnie prezentowany 16.09.2017 r.) w eksperymentalnym malowaniu kamuflażowym. Jest to jedna z pierwszych w naszej flocie przymiarek do malowania okrętów w sposób utrudniający ich wykrycie, identyfikację czy określenie odległości i kursu (wcześniej był przypadek pomalowania na zielono monitora Herakles – post z 23.02.2017 r.). W tym celu zastosowano malowanie w rufowej części kadłuba mające naśladować odkosy dziobowe, oraz pasy na kominach które sugerują odwrotne ich pochylenie, co razem może stworzyć wrażenie poruszania się jednostki w kierunku przeciwnym do faktycznego kursu. Pozostała część kadłuba została pomalowana w różnokolorowe, nieregularne plamy. To oczywiście tylko pierwsza przymiarka do kamuflażu, zapewne bardzo jeszcze niedoskonała. Mam nadzieję, że wspólnymi siłami uda się wypracować doskonalszy kształt malowania kamuflażowego jednostek pływających, zarówno pod kątem kształtu i wielkości plam, jak i zastosowanych kolorów. Liczę na owocną dyskusję :)

Eskortowce

Jak pamiętamy, od 1915 r. sukcesywnie tworzona jest Armia Polska we Francji. Oddziały te rekrutowane były głównie z żołnierzy polskich stacjonujących w koloniach, oraz z rdzennych mieszkańców tychże kolonii. Do końca 1915 r. wystawiono dwudywizyjny korpus, do którego w 1916 r. dołączył kolejny, w analogicznym składzie. Dla przewiezienia tych oddziałów zakupiono statek pasażerski z przeznaczeniem na transportowiec wojska (post z 12.10.2017 r.), który dołączył do posiadanej już przez naszą MW floty transportowców. Jednostki te zajęły się przewozem wojsk do Europy. Dla zapewnienia im bezpieczeństwa konieczna była jednak stosowna eskorta. A akurat tak się składało, że od 1915 r. brytyjska admiralicja masowo wprowadzała do służby eskortowce (slupy) należące do grupy typów Flower. Polskie dowództwo uznało, że można zaoferować obsadzenie kilku z nich polskimi załogami przeniesionymi z niektórych przestarzałych i aktualnie niezbyt już przydatnych okrętów stacjonujących w koloniach, w zamian za formalne wcielenie tych jednostek w skład MW Królestwa Polskiego i nadanie im polskich nazw. Uznano, że będzie to jak najbardziej stosowny wkład naszego państwa w wysiłek wojenny aliantów, który być może będzie procentował w powojennych realiach. Okręty te bowiem zajęły by się konwojowaniem nie tylko własnych, ale różnych alianckich transportów. Wiem, że kilku z Was jest co do tego sceptycznych, ale myślę, że zawsze to lepiej będzie wyglądało, niżbyśmy się zupełnie wypięli, a nasi marynarze opalali się przez całą wojnę na plażach Nowej Kurlandii czy Madagaskaru. Choć sami marynarze pewnie odmiennie to postrzegają ;)

Odpowiedź brytyjskiej admiralicji na polską propozycję była przychylna i tym samym, jeszcze w 1915 r. skład naszej floty wzbogacił się o 1 eskortowiec, a w 1916 r. – o 2 kolejne. Wszystkie one należą do podtypu Azalea, w wersji uzbrojonej w dwa działa kal. 120 mm L/40 (zdjęte ze starych, XIX-wiecznych krążowników) oraz dwie 3-funtowe (kal. 47 mm L/40) p-lotki Hotchkissa. Oprócz tego jednostki posiadają na pokładzie trały, umożliwiające im w razie konieczności pełnienie funkcji trałowców.

Istnieje możliwość, że powstały w ten sposób zalążek polskiej floty na zachodzie (wraz ze znajdującym się tam już monitorem Odyn) będzie rozbudowywany, bowiem mamy jeszcze w koloniach nieco zbędnych aktualnie okrętów, z których można by przenieść załogi. Wśród nich są m.in. 2 pancerniki obrony wybrzeża (Władysław Jagiełło i Kazimierz Jagiellończyk), których załogi już liczą łącznie ok. 900 ludzi. Do tego dochodzą np. predrednot Mieszko I (ok. 500 ludzi) czy krążownik pancerny Siemowit (również ok. 500 ludzi). Jak więc widać, rezerwy kadrowe są całkiem spore, i ten pomysł być może będzie w przyszłości rozwijany.

Ametyst, polish sloop laid down 1915

Displacement:
    997 t light; 1 035 t standard; 1 200 t normal; 1 331 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    262,47 ft / 261,98 ft x 33,10 ft x 11,02 ft (normal load)
    80,00 m / 79,85 m x 10,09 m  x 3,36 m

Armament:
      2 - 4,72" / 120 mm guns in single mounts, 48,77lbs / 22,12kg shells, 1885 Model
      Quick firing guns in deck mounts with hoists
      on centreline ends, evenly spread, 1 raised mount
      2 - 1,85" / 47,0 mm guns in single mounts, 3,17lbs / 1,44kg shells, 1914 Model
      Anti-aircraft guns in deck mounts
      on side, all amidships
    Weight of broadside 104 lbs / 47 kg
    Shells per gun, main battery: 250

Armour:
   - Gun armour:    Face (max)    Other gunhouse (avg)    Barbette/hoist (max)
    Main:    0,98" / 25 mm    0,59" / 15 mm              -

Machinery:
    Coal fired boilers, simple reciprocating steam engines,
    Direct drive, 1 shaft, 2 280 ihp / 1 701 Kw = 16,50 kts
    Range 5 360nm at 10,00 kts
    Bunker at max displacement = 296 tons (100% coal)

Complement:
    101 - 132

Cost:
    £0,139 million / $0,557 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 13 tons, 1,1%
    Armour: 5 tons, 0,4%
       - Belts: 0 tons, 0,0%
       - Torpedo bulkhead: 0 tons, 0,0%
       - Armament: 5 tons, 0,4%
       - Armour Deck: 0 tons, 0,0%
       - Conning Tower: 0 tons, 0,0%
    Machinery: 356 tons, 29,7%
    Hull, fittings & equipment: 622 tons, 51,9%
    Fuel, ammunition & stores: 203 tons, 16,9%
    Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      1 554 lbs / 705 Kg = 29,5 x 4,7 " / 120 mm shells or 0,6 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,19
    Metacentric height 1,3 ft / 0,4 m
    Roll period: 12,1 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 100 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,32
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 2,00

Hull form characteristics:
    Hull has rise forward of midbreak
    Block coefficient: 0,439
    Length to Beam Ratio: 7,91 : 1
    'Natural speed' for length: 16,19 kts
    Power going to wave formation at top speed: 42 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): 0,00 degrees
    Stern overhang: 0,49 ft / 0,15 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        18,96 ft / 5,78 m
       - Forecastle (17%):    17,95 ft / 5,47 m
       - Mid (26%):        17,95 ft / 5,47 m (12,50 ft / 3,81 m aft of break)
       - Quarterdeck (19%):    12,50 ft / 3,81 m
       - Stern:        12,50 ft / 3,81 m
       - Average freeboard:    13,96 ft / 4,26 m

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 105,6%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 130,5%
    Waterplane Area: 5 216 Square feet or 485 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 146%
    Structure weight / hull surface area: 60 lbs/sq ft or 293 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 1,10
        - Longitudinal: 5,08
        - Overall: 1,28
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is adequate
    Room for accommodation and workspaces is excellent
    Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform
    Excellent seaboat, comfortable, can fire her guns in the heaviest weather

Ametyst (1915)
Obsydian (1916)
Jaspis (1916)