czwartek, 31 sierpnia 2017

Działania na Bałtyku w lipcu 1915 r.



Działania sił głównych
2 lipca doszło do starcia niemieckiego zespołu zamierzającego przeprowadzić ofensywną akcje minową u brzegów Gotlandii z rosyjsko-polskim zespołem (w skład którego wchodził rosyjskie krążownik Riurik, Bajan, Admirał Makarow, Oleg i Bogatyr oraz polski Mikołaj Powała) zmierzającym na południe celem ostrzału Kłajpedy. W potyczce jaka się wywiązała zatopiony został niemiecki krążownik minowy Albatross.
W połowie lipca rosyjskie dowództwo dało się wreszcie namówić na wspólną akcję sił głównych polegającą na wypadzie na południowy Bałtyk. Do akcji wyznaczyli 4 nowe drednoty typu Gangut, co strona polska uzupełniła 3 swoimi drednotami (Kazimierz Wielki, Stefan Batory i Bolesław Chrobry). Okręty te były oczywiście uzupełnione stosownymi siłami lekkimi. Plan zakładał rejs na południowy i Bałtyk starcie z flotą niemiecką – o ile ta wyjdzie z portu, bądź ostrzelanie celów na wybrzeżu. W międzyczasie połączone siły minowe miały postawić zaporę między Gotlandią a Lipawą. Ponieważ flota niemiecka w obliczu przeważających sił polsko-rosyjskich nie wyszła w morze (w Gdańsku stacjonowały tylko predrednoty) akcja zakończyła się bez większych efektów, poza tym, iż postawiono wspomniane pole minowe, co – jak się wkrótce okaże – będzie miało niebagatelne znaczenie.  

Działania sił lekkich
22 lipca świeżo oddany do służby podwodny stawiacz min UC 1 postawił 12 min u wejścia do portu w Lipawie. Zanim strona polska się o tym  fakcie zorientowała i trałowce zlikwidowały zagrodę, zatonął na niej niszczyciel Kirasjer.
27 lipca kolejną akcję przeprowadziły 4 torpedowce przybrzeżne z 7 flotylli. W znacznie lepszej niż poprzednio (16 lutego 1915 r.) pogodzie udało się nocą niepostrzeżenie podejść w rejon Piławy i nad ranem storpedować idący na zachód parowiec (600 BRT). 

Działania okrętów podwodnych
2 lipca okręt podwodny Rekin koło Rozewia storpedował i ciężko uszkodził krążownik pancerny Prinz Adalbert.
W dniu 13 lipca okręt podwodny Pirania usiłował zatrzymać mały , 200-tonowy niemiecki parowiec który okazał się okrętem-pułapką. Na żądanie polskiego dowódcy  jednostka się zatrzymała, lecz gdy dystans spadł do kilkuset m otwarła ogień z zamaskowanego działa 50 mm. Polski okręt otrzymał kilka trafień i musiał się wycofać poza zasięg ognia nieprzyjaciela. Odniesione uszkodzenia wykluczały możliwość zanurzania, więc podjęto decyzję o natychmiastowym powrocie do bazy, co szczęśliwie przebiegło bez zakłóceń.   

Sytuacja na lądzie
Na dużym odcinku frontu północnego oddziały polskie podejmują ofensywę i odpychają Niemców poza granice Królestwa, wkraczając na teren Prus Wschodnich. Nie udaje się to jednak w pasie nadmorskim, wskutek czego Połąga jest nadal oblegana. Tymczasem na południu trwa nadal ofensywa niemiecko-austro-węgierska, która osiąga linię przedstawioną na poniższej mapce:

niedziela, 27 sierpnia 2017

Bombowiec nurkujący



Dziś – uwaga – bombowiec nurkujący:) Albo raczej lekki bombowiec zdolny do bombardowania z płytkiego nurkowania. Geneza jego jest prosta, a jednocześnie dość przypadkowa – wynika z pewnego incydentu jaki się przytrafił jednemu z lotników w trakcie ćwiczeń ze zrzucania bomb – otóż bomba utkwiła mu w wyrzutniku, więc postanowił ją zrzucić grawitacyjnie wprowadzając maszynę w lot nurkowy. Jak się okazało, punkt trafienia bomb był bardzo bliski punktowi w jaki celował nurkujący samolot, o czym nasz pilot nie omieszkał zameldować dowództwu. Postanowiono przeprowadzić stosowne próby i okazało się, że istotnie – nurkowanie znacznie zwiększa celność bombardowania. Postanowiono więc opracować samolot skonstruowany specjalnie do tego celu. Zlecenie otrzymało biuro konstrukcyjne Czesława Zbierańskiego, którego jedna konstrukcja już w naszym lotnictwie się pojawiła (samolot Cywiński-Zbierański z 1911 r.). Podstawowym wymogiem jaki postawiono, była wytrzymałość konstrukcji, bowiem jak się okazało - w trakcie nurkowania na płatowiec działają duże siły, które zdolne są poważnie uszkodzić nie przystosowaną do tego konstrukcji (zwłaszcza skrzydła, które w skrajnych przypadkach się urywały). Postanowiono więc, że kadłub i stery nowego samolotu będą mieć konstrukcję ze spawanej kratownicy metalowej, pokrytej sklejką. Aby uniknąć słabego punktu w konstrukcji płatów, dźwigar skrzydła wykonano z jednego elementu, a powierzchnię płata również pokryto sklejką.  Konstrukcja skrzydła z jednego elementu wymusiła układ „parasol” (w każdym innym układzie kabina załogi uniemożliwiała by to rozwiązanie). Samolot ma załogę dwuosobową, z pilotem i tylnym strzelcem, oraz uzbrojenie w 1 km i 60 kg bomb. Z racji dość ciężkiej konstrukcji osiągi nie są powalające, ale na początek myślę, że jest to ciekawa maszyna :)  Na tyle, że jeszcze w 1915 r. nasze dowództwo zdecydowało się na zakup 36 szt. tej maszyny, którą otrzymała oznaczenie Zbierański Z.3.
Na koniec dodam, że pomysł na samolot oraz inspirację w zakresie legendy jego powstania zawdzięczamy koledze O’Cooleyowi (mam nadzieję, że dobrze odmieniam;)) któremu serdecznie w tym miejscu dziękuję!



Dane taktyczno-techniczne:
Załoga: 2
Rozpiętość: 9,65 m
Długość: 6,81 m
Wysokość: 3,03 m
Powierzchnia nośna: 17,33 m2
Masa własna: 624 kg
Masa startowa: 940 kg
Napęd: 1x110 KM
Prędkość: 120 km/h
Prędkość wznoszenia: 1,3 m/s
Pułap: 3400 m
Zasięg: 250 km
Uzbrojenie: 1 km, 60 kg bomb

piątek, 18 sierpnia 2017

Transportowce wodnosamolotów



Po stracie transportowca wodnosamolotów Dedal postanowiono w trybie awaryjnym pozyskać inne jednostki, które mogły by pełnić analogiczną funkcję. Wybór padł na dwa średniej wielkości statki handlowe. Z racji toczących się działań wojennych przebudowa ma charakter pospieszny, wskutek czego nie ingerowano praktycznie wcale w konstrukcję jednostki poniżej pokładu. Ponad nim natomiast zlikwidowano nadbudówkę rufową i stare maszty z bomami rozładunkowymi, zamontowano dwa nowe maszty z dźwigami służącymi do opuszczania i podnoszenia z wody wodnosamolotów oraz dwa składane brezentowe „hangary” na pokładzie dziobowym i rufowym, mieszczące odpowiednio 2 i 3 wodnosamoloty typu Grigorowicz M-5 (na produkcję których w liczbie 30 egzemplarzy zakupiliśmy licencję)
Przy znacznie mniejszych rozmiarach jednostki grupa lotnicza jest więc nawet silniejsza niż na poprzednim okręcie. Jak w poprzednim typie, części zamienne, paliwo i inne materiały eksploatacyjne do samolotów są składowane w zaadaptowanych na ten cel ładowniach pod pokładem jednostki.
Same „hangary” mają kształt prostokątny w rzucie z góry, i wystają w rejonach skrajnych poza obrys kadłuba, co uzyskano poprzez zabudowę elementów przypominających sponsony w miejscach, gdzie kadłub zaczyna się zwężać. Samoloty są w nich składowane naprzemiennie skrzydłami wzdłuż osi symetrii okrętu, co pozwala na maksymalizacje wykorzystania dostępnej powierzchni.
Do samoobrony okręt otrzymał 4działa kal. 102 mm. Podobnie jak poprzednio, nie jest to imponujący zestaw, ale okręt nie ma działać samodzielnie, lecz razem z innymi okrętami, więc  można oczekiwać, że zawsze będzie posiadał stosowną eskortę.
Na koniec słów kilka o patronach okrętów. O Edwardzie Szczęsnowiczu każdy słyszał, więc tylko dodam że „u mnie” doszedł do rangi wiceadmirała we flocie Królestwa Polskiego (awanse w latach 1903 i 1907) i stanowiska szefa sztabu floty w latach 1907-1911. Z kolei admirał Eustachy Zaleski (1828-1908) był dowódcą floty w latach 1892-1897. Kolejne awanse admiralskie otrzymał w latach 1874, 1880 i 1892, a na emeryturę odszedł w 1897 r. 





Admirał Szczęsnowicz, polish seaplane carrier laid down 1904, mobilized 1915

Displacement:
    3 556 t light; 3 647 t standard; 4 011 t normal; 4 301 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    327,17 ft / 311,22 ft x 44,49 ft x 16,27 ft (normal load)
    99,72 m / 94,86 m x 13,56 m  x 4,96 m

Armament:
      4 - 4,02" / 102 mm guns in single mounts, 32,38lbs / 14,69kg shells, 1895 Model
      Quick firing guns in deck mounts with hoists
      on side, all amidships, all raised mounts - superfiring
      2 - 0,30" / 7,6 mm guns in single mounts, 0,01lbs / 0,00kg shells, 1908 Model
      Machine guns in deck mounts
      on side, all amidships, all raised mounts - superfiring
    Weight of broadside 130 lbs / 59 kg
    Shells per gun, main battery: 150

Armour:
   - Gun armour:    Face (max)    Other gunhouse (avg)    Barbette/hoist (max)
    Main:    1,18" / 30 mm    0,79" / 20 mm              -

Machinery:
    Coal fired boilers, simple reciprocating steam engines,
    Direct drive, 1 shaft, 2 625 ihp / 1 958 Kw = 14,00 kts
    Range 7 000nm at 8,50 kts
    Bunker at max displacement = 655 tons (100% coal)

Complement:
    251 - 327

Cost:
    £0,201 million / $0,803 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 16 tons, 0,4%
    Armour: 11 tons, 0,3%
       - Belts: 0 tons, 0,0%
       - Torpedo bulkhead: 0 tons, 0,0%
       - Armament: 11 tons, 0,3%
       - Armour Deck: 0 tons, 0,0%
       - Conning Tower: 0 tons, 0,0%
    Machinery: 449 tons, 11,2%
    Hull, fittings & equipment: 2 955 tons, 73,7%
    Fuel, ammunition & stores: 455 tons, 11,3%
    Miscellaneous weights: 125 tons, 3,1%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      9 584 lbs / 4 347 Kg = 296,0 x 4,0 " / 102 mm shells or 2,6 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,10
    Metacentric height 1,8 ft / 0,5 m
    Roll period: 14,0 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 96 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,14
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,92

Hull form characteristics:
    Hull has raised forecastle
    Block coefficient: 0,623
    Length to Beam Ratio: 7,00 : 1
    'Natural speed' for length: 17,64 kts
    Power going to wave formation at top speed: 38 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): 0,00 degrees
    Stern overhang: 15,94 ft / 4,86 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        22,44 ft / 6,84 m
       - Forecastle (9%):    17,95 ft / 5,47 m (13,98 ft / 4,26 m aft of break)
       - Mid (50%):        13,45 ft / 4,10 m
       - Quarterdeck (5%):    14,96 ft / 4,56 m
       - Stern:        15,45 ft / 4,71 m
       - Average freeboard:    14,52 ft / 4,43 m

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 44,2%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 107,7%
    Waterplane Area: 10 158 Square feet or 944 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 345%
    Structure weight / hull surface area: 182 lbs/sq ft or 887 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 2,81
        - Longitudinal: 6,09
        - Overall: 3,04
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is excellent
    Room for accommodation and workspaces is adequate
    Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform
    Excellent seaboat, comfortable, can fire her guns in the heaviest weather

5 seaplanes

Admirał Szczęsnowicz (1904, mobilized 1915)
Admirał Zaleski (1905, mobilized 1915)