sobota, 20 grudnia 2014

Zaminowanie Hajnanu i kolejne rajdy krążowników pomocniczych



Z początkiem grudnia 1904 r., po przybyciu posiłków z Bałtyku oraz niedobitków z Morza Żółtego siły morskie sprzymierzonych na Hajnanie liczyły 4 pancerniki, 3 krążowniki pancerne, 4 krążowniki pancernopokładowe, 1 stawiacz min i liczne mniejsze jednostki. Były to siły znaczne, które na razie zabezpieczały wyspę przed groźbą japońskiej inwazji. Akcji ofensywnych na większą skalę, do czasu nadpłynięcia głównych sił rosyjskiej floty bałtyckiej nie przewidywano. Niemniej działania na mniejszą skalę podjęto bez zbędnej zwłoki. Już pod koniec listopada stawiacz min Bałtyk postawił nowe pola minowe, zabezpieczające podejścia do bazy w Haikou, w tym głównie od słabo do tej pory chronionego minami kierunku zachodniego, ale także jedno od wschodu.
Przystąpiono też do improwizowanego przekształcenia okrętu balonowego Dedal w krążownik pomocniczy. Na tę okoliczność otrzymał on 2 ocalałe z krążownika Cedynia działa szybkostrzelne kal. 120 mm, a także tory minowe z zapasem 80 min (rysunek jednostki w tej konfiguracji prezentuję poniżej). Okręt w swój korsarski rejs wyruszył 12 grudnia 1904 r. Niemal równocześnie postanowiono wyekspediować w morze w roli rajderów transportowiec Nowa Kurlandia oraz stawiacz min Bałtyk, (z towarzyszącym mu, z racji niespecjalnego zasięgu węglowcem Łuck). Bałtyk miał za zadanie postawić na szlakach komunikacyjnych wokół wysp japońskich ofensywne pola minowe, a następnie przystąpić, w miarę możliwości, do zwalczania żeglugi nieprzyjaciela. Okręty wkrótce po wyjściu z bazy rozdzieliły się i każdy podążył osobno (Bałtyk razem z węglowcem) w swój rejon działania.
Tymczasem wojnę minową podjęli również Japończycy. Dostrzegali oni potencjalne zagrożenie jakie stwarzało skoncentrowanie znacznych sił morskich na Hajnanie, a że gros ich sił był ciągle zajęty pod Port Arturem, szukali innych metod zaszkodzenia przeciwnikowi. Po niepowodzeniu nocnego ataku z 11 sierpnia 1904 r. postanowili podjąć własne działania minowe. Akcję minową zaplanowano na 15 grudnia. W tym celu załadowano ile się tylko dało min na pomocnicze stawiacze min Taichu Maru i Taihoku Maru, których eskortę miały stanowić stary pancernik Chin Yen, krążowniki Itsukushima, Hashidate, Takasago, Yahagi i Suma (świeżo wyremontowany po uszkodzeniach  z 16 lutego) oraz 5 niszczycieli. Zespół wyruszył z Tajwanu 10 grudnia. 13 grudnia na wysokości Hong Kongu doszło do przypadkowego spotkania z polskim krążownikiem pomocniczym Dedal który zorientowawszy się, że ma przed sobą znaczne siły usiłował zmienić kurs. Niewiele to dało, bowiem była to dość powolna jednostka, rozwijająca raptem 15 w., a w składzie eskadry japońskiej były szybkie krążowniki, nie mówiąc już o niszczycielach. Pogoda była tego dnia dobra, nie dająca żadnej szansy na uniknięcie kontaktu z nieprzyjacielem. Po krótkiej, prowadzonej tylko pro forma, wymianie ognia z krążownikami Takasago i Yahagi dowódca Dedala nakazał zatopić okręt…
15 grudnia pod wieczór zespół japoński znalazł się nieopodal brzegów Hajnanu i rozpoczęto minowanie. Postawiono w sumie 400 min w dwóch polach minowych zamykających wschodnie wyjście z cieśniny Qiongzhou, w miejscu przez które, jak się spodziewano, prędzej czy później musiała przechodzić flota polska.  By to przyspieszyć, postanowiono przeprowadzić demonstracyjny rajd krążowników Takasago, Yahagi i Suma wzdłuż brzegów wyspy (oczywiście już po zakończonym stawianiu min). To zakończyło się zupełną porażką, bowiem Japończycy nie mieli dobrze rozpoznanych defensywnych pól wokół Haikou. Po ostrzelaniu posterunków obserwacyjnych na brzegu, na wysokości zatoki Puqian krążownik Takasago został poderwany na minie postawionej całkiem niedawno przez stawiacz min Bałtyk. Cios okazał się dla okrętu śmiertelny – jednostka zaczęła szybko nabierać przechyłu na burtę i po kilkunastu minutach przewróciła się do góry stępką, zginęła połowa z liczącej ponad 400 osób załogi. Resztę wyratowały pozostałe krążowniki, a po ich odpłynięciu kilku rozbitków podjęła patrolująca ten akwen kanonierka Perun. Od jeńców powzięto wiadomość o celu rajdu, jednakże nie wiedzieli oni nic na temat lokalizacji postawionych pól minowych (bądź tego nie ujawnili). Skutkiem tego działania polskiego zespołu w najbliższym czasie musiały być ostrożniejsze, do czasu rozpoznania wrogich pól i ich ewentualnego wytrałowania.
Tymczasem polskie rajery (Nowa Kurlandia i Bałtyk wraz z Łuckiem) obrawszy szczęśliwie inną  drogę niż Dedal i uniknęły spotkania z siłami japońskiej floty. Nowa Kurlandia udała się bowiem na południe, by na Morzu Jawajskim i Oceanie Indyjskim zwalczać żeglugę na szlakach łączących Japonię z Europą. Natomiast Bałtyk i Łuck udały się na południowy wschód, by przez cieśninę Mindoro, Morze Sibuyan i Cieśninę San Bernardino wyjść na otwarty ocean, a następnie udać się w pobliże wysp japońskich celem postawienia tam pól minowych. 28 grudnia 1904 r. przeprowadzono bunkrowanie Bałtyku, na którym zaczęły kończyć się zapasy węgla, a pomiędzy 31 grudnia 1904 r. a 3 stycznia 1905 r. Bałtyk postawił 2 pola minowe, każde po ok. 100 min na dalekich podejściach do Nagasaki i Kagoshimy. Tak śmiała akcja nie mogła ujść uwagi japońskiej obrony wybrzeża, więc by nie kusić losu, powstrzymano się na razie od dalszych działań u brzegów Japonii i po spaleniu napotkanego szkunera Hako Maru (238 BRT) postanowiono szukać szczęścia na otwartym oceanie. Nie było to jednak takie proste, bowiem po poprzednich sukcesach polskich rajderów Japończycy zorganizowali system łączenia statków płynących do i z Japonii w konwoje eskortowane zazwyczaj przez krążownik pomocniczy bądź okręt wojenny. Samotne statki japońskie spotykało się teraz na morzu zdecydowanie rzadziej. Nic więc dziwnego, że gdy widziano na horyzoncie więcej dymów, powstrzymywano się od ataku (uszkodzony rajder na środku oceanu to raczej kiepska  perspektywa…). W zaistniałej sytuacji udało się przechwycić tylko dwa japońskie statki: 10 stycznia Kisshin Maru (1065 BRT) i 25 stycznia Akashi Maru (1599 BRT). Skontrolowano także kilka neutralnych frachtowców (od załogi jednego z nich dowiedziano się o upadku Port Artura), ale wobec nie stwierdzenia kontrabandy, trzeba je było puścić wolno. W międzyczasie (17 stycznia) trzeba było przeprowadzić kolejne bunkrowanie na pełnym morzu, bowiem zapas węgla jaki zabierał stawiacz min nie był specjalnie imponujący.. Następne tygodnie okazały się całkowicie bezproduktywne (pominąwszy kolejne uzupełnienie paliwa na stawiaczu min) wobec czego postanowiono powrócić pod brzegi Japonii by spożytkować posiadany jeszcze zapas min. Postawiono dwa nowe pola minowe na szlakach prowadzących do Kobe i Jokohamy. Okazało się to być przysłowiowym strzałem w dziesiątkę. Na polu minowym postawionym 10 lutego 50 Mm na południe od Jokohamy zatonął bowiem wielki liniowiec Awa Maru liczący sobie aż 16309 BRT oraz frachtowiec Okinawa Maru (2301 BRT). Na tym pierwszym śmierć poniosło ponad 1000 żołnierzy, których ten statek miał zawieźć na Tajwan, celem ewentualnej późniejszej inwazji na Hajnan.  Natomiast na polu minowym w rejonie Kobe zatonął brytyjski frachtowiec Eleanor (1980 BRT) i dwa małe szkunery żaglowe.  
Wkrótce jednak karta się odwróciła. Pojawiły się bowiem problemy z napędem na węglowcu, bez którego kontynuowanie oceanicznego rejsu nie miało najmniejszego sensu (przypomnijmy – Bałtyk dysponował zasięgiem raptem 3500 Mm). Kilkakrotnie trzeba było stopować maszyny Łucka na środku oceanu i dokonywać prowizorycznych napraw, bez żadnej gwarancji ich skuteczności w dłuższym czasie. W tej sytuacji podjęto jedyną racjonalną decyzję – powrotu na Hajnan. By jednak uniknąć wysoce niepożądanego teraz spotkania z jakimikolwiek jednostkami japońskimi obrano okrężną drogę na południe od Filipin, przez Morze Celebes, Morze Sulu i Cieśninę Balabac. Hajnan udało się osiągnąć dopiero 11 marca 1905 r., szczęśliwie unikając spotkania z siłami blokady.
Tymczasem drugi rajder, Nowa Kurlandia, 22 grudnia 1904 r. osiągnął rejon wyspy Belitung i przez następne dwa tygodnie krążył po Morzu Jawajskim. Jedyną zdobyczą w tym czasie okazał się niewielki (445 BRT) statek japoński Ryuyo Maru, wiozący ładunek żywności. Wobec braku sukcesów postanowiono przenieść się nieco na północ, w rejon Singapuru i Cieśniny Malakka. Tu zrewidowano kilka statków neutralnych, ale bez efektu. Wreszcie, pewnym sukcesem okazało się dopiero spotkanie 15 stycznia 1905 r. z brytyjskim statkiem Saint Kilda (3518 BRT), który wyraźnie usiłował uniknąć spotkania. To tylko zwiększyło podejrzenia co do niego, słusznie jak się potem okazało. Kontrola na jednostce wykazała, iż frachtowiec wiózł na wyspy japońskie ładunek m.in. karabinów i materiałów wybuchowych, został więc obsadzony załogą pryzową i odesłany na Madagaskar, po uprzednim przeładowaniu części jego zapasów węgla na Nową Kurlandię. Tego samego dnia na nasz krążownik wpadł inny brytyjski frachtowiec, Madeira (1773 BRT), z którym, wobec stwierdzenia przewożenia kontrabandy, postąpiono identycznie jak z Saint Kilda. Te działania, prowadzone w dodatku pod samym nosem dowódcy  sił brytyjskich w tym rejonie (rezydującego w Singapurze wiceadm. Noela) wywołało wielkie oburzenie Brytyjczyków, oskarżenia o piractwo i żądanie ukrócenia tych działań. Pod naciskiem opinii publicznej adm. Noel oświadczył, że nie będzie tolerował działalności korsarskiej na podległym sobie obszarze i podejmie wszelkie działania celem jej powstrzymania. Więcej w tym było zapewne retoryki niż realnej groźby, niemniej siły Royal Navy wyszły z Singapuru i nie było pewne co zamierzają. W tej sytuacji dowódca Nowej Kurlandii uznał że droga odwrotu na Hajnan jest wysoce ryzykowna i pożeglował ku Madagaskarowi. Po drodze, w rejonie archipelagu Nikobarów, raz jeszcze uśmiechnęło się do niego szczęście, bowiem napotkano płynący z Wielkiej Brytanii do Kure frachtowiec Hinode Maru (1098 BRT) z ładunkiem węgla i boksytów. Statek obsadzono załogą pryzową i zawrócono na Madagaskar. Port w Diego-Suarez obydwie jednostki osiągnęły  6 lutego 1905 r.


środa, 17 grudnia 2014

Japonia na zakupach



Jeszcze przed wybuchem wojny rosyjsko-japońskiej obydwie strony przyszłego konfliktu przejawiały spore zainteresowanie nabyciem okrętów wojennych od państw trzecich. Gdy okazało się, że po stronie Rosji w wojnie weźmie udział także Królestwo Polskie, Japończycy mocno poczuli zagrożenie porażką ze strony połączonych flot Polski i Rosji, które nad flotą cesarską mogły osiągnąć teoretycznie znaczną przewagę ilościową. 
Jeszcze przed wybuchem wojny zakupiono od Włochów dwa budowane pierwotnie dla Argentyny krążowniki pancerne typu Garibaldi, które we flocie japońskiej służyły jako Kasuga i Nisshin.
Natomiast w marcu 1904 r., jak już wspomniałem w którymś z postów, Brytyjczycy w wielkim sekrecie sprzedali Japonii dwa ex-chilijskie pancerniki, zakupione przez Wielką Brytanię, aby zapobiec ich zakupowi przez Rosję. Triumph (ex-Libertad) i Swiftsure (ex-Constitucion) były szybkie (19 w.) i silnie uzbrojone jak na swą wielkość (4x254 i aż 14x190 przy ok. 12.000 ton wyporności) i dzięki temu mogły się okazać cennym wzmocnieniem głównych sił japońskiej floty, zwłaszcza w kontekście stosowanej przez nią manewrowej taktyki „L”.
Do tej dwójki Brytyjczycy „dorzucili” w niewygórowanej cenie kilka nie pierwszej młodości niszczycieli  których akurat sami mieli sporo, a Japończycy – raczej niewiele (na początku wojny raptem 19 sztuk), więc propozycję tę skwapliwie przyjęli. Japończykom przekazano okręty Ferret i Lynx z grupy tzw. 26-węzłowców Lairda, oraz Ardent, Boxer i Bruiser z grupy tzw. 27-węzłowców Thornycrofta, wszystkie ukończone w 1895 r. Były to jednostki liczące sobie po 280 i 265 ton wyporności, uzbrojone w 1 działo 76 mm i 5 dział 57 mm oraz posiadające 2 wyrzutnie torped.
Obydwa pancerniki, jeszcze z brytyjskimi załogami i pod flagą Royal Navy udały się do Japonii, gdzie dotarły w grudniu 1904 r. i zostały wcielone w skład floty cesarskiej pod nazwami Awaji i Mikawa. Wstępną gotowość bojową miały osiągnąć w pierwszej połowie 1905 r. Przybyłe razem z nimi niszczyciele ochrzczono nazwami: Kuroshio, Michishio, Harushio, Oyashio i Natsushio, i sformowano z nich 6 dywizjon niszczycieli. 
Ale to nie był jeszcze koniec zakupów okrętów wojennych przez Cesarstwo. Postanowiono pójść szlakiem przetartym podczas poprzedniej wojny, z Chinami, kiedy to od Chile zakupiono, za pośrednictwem Ekwadoru krążownik pancernopokładowy Esmeralda, we flocie japońskiej służący jako Idzumi.
Tym razem zainteresowanie dowództwa japońskiego padło na dwa chilijskie okręty: krążownik pancerny O’Higgins oraz krążownik pancernopokładowy Chacabuco.
Pierwszy z nich, zbudowany w Wielkiej Brytanii (stocznia Armstronga) O’Higgins był praktycznie pierwowzorem późniejszych krążowników pancernych Japonii (zwłaszcza typu Asama, które w pierwszym wariancie miały być wręcz kopią O’Higginsa) i jako taki całkiem zgrabnie wpasowywał się w skład jej floty. Przy nieco mniejszej wyporności (8.500 ton) miał podobne uzbrojenie główne (4x203) i nieco słabszą artylerię średnią (10 zamiast 14 dział 152 mm, ale za to dodatkowe 4 działa 120 mm).  Z kolei zbudowany również w stoczni Armstronga Chacabuco (4.160 ton, 2x203, 10x120, 23 w.) był praktycznie bliźniakiem służącego już we flocie japońskiej Takasago, więc i z jego wcieleniem do służby nie przewidywano większych kłopotów. Nawiasem mówiąc, okręt ten zbudowany przez stocznię jako tzw. stock-ship (bez zamówienia jakiejkolwiek floty), tuż po zwodowaniu był oferowany m.in. Stanom Zjednoczonym, Turcji, Chile i… Japonii.
Transakcję zakupu okrętów przeprowadzono na początku kwietnia 1904 r., tradycyjnie za pośrednictwem „podstawionego” państwa neutralnego, tym razem Nikaragui. Pod jej flagą obydwie jednostki przybyły 20 maja 1904 r. do portu w Nagasaki, gdzie nastąpiło ich oficjalne wcielenie do składu floty japońskiej. W jej szeregach otrzymały nazwy: O’Higgins – Yakushi (od góry w prefekturze Toyama), Chacabuco – Yahagi (od rzeki na wyspie Honsiu).  

sobota, 13 grudnia 2014

Rzeczny stawiacz min



Mam ostatnio problem z weną twórczą, by opisywać kolejne zmagania naszej floty z Japończykami, dlatego dziś prezentuję jednostkę którą sobie kiedyś tam wymyśliłem i nawet narysowałem, ale nie zdążyłem wcielić do floty, bo wojna wybuchła;) Jest to rzeczny stawiacz min, przeznaczony do służby na wodach Jangcy. Jak pamiętamy, mamy placówkę w Szanghaju i zalążki flotylli na tej wielkiej chińskiej rzece. Rzeczny stawiacz min obok monitorów, kanonierek, kutrów torpedowych i powinien być kolejną użyteczną jednostką w jej składzie. Na tak wielkiej rzece stawianie stacjonarnych zagród minowych mogło by stanowić pewien problem (duża głębokość), jednak przewiduję, że okręt mógłby stawiać miny spławne, które dryfując z prądem mogły by razić jednostki potencjalnego przeciwnika. Zdaję sobie sprawę, że może to być dość problematyczne, dlatego jestem przygotowany na waszą krytykę zaproponowanej jednostki. Niemniej jednak, skoro już sobie zadałem trud wymyślenia okręciku, to go prezentuję. Okręt jest zbudowany w 1904 r., ale ze zrozumiałych względów na swoje docelowe miejsce działania najwcześniej będzie mógł być dostarczony w 1905 r.
Przy okazji – zastanawiam się, czy by nie zbudować analogicznych (tylko mniejszych) jednostek dla flotylli rzecznej w kraju?   


 Kryl, polish river minelayer laid down 1904

Displacement:
    120 t light; 124 t standard; 135 t normal; 144 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    138,12 ft / 137,63 ft x 17,88 ft x 3,48 ft (normal load)
    42,10 m / 41,95 m x 5,45 m  x 1,06 m

Armament:
      1 - 2,24" / 57,0 mm guns in single mounts, 5,23lbs / 2,37kg shells, 1885 Model
      Quick firing gun in deck mount
      on centreline forward
      1 - 0,30" / 7,6 mm guns in single mounts, 0,01lbs / 0,00kg shells, 1903 Model
      Machine gun in deck mount
      on centreline amidships, 1 raised gun
    Weight of broadside 5 lbs / 2 kg
    Shells per gun, main battery: 350

Machinery:
    Coal fired boilers, simple reciprocating steam engines,
    Direct drive, 1 shaft, 232 ihp / 173 Kw = 12,00 kts
    Range 2 300nm at 7,00 kts
    Bunker at max displacement = 20 tons (100% coal)

Complement:
    19 - 25

Cost:
    £0,010 million / $0,041 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 1 tons, 0,5%
    Machinery: 40 tons, 29,3%
    Hull, fittings & equipment: 65 tons, 48,3%
    Fuel, ammunition & stores: 15 tons, 10,8%
    Miscellaneous weights: 15 tons, 11,1%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      176 lbs / 80 Kg = 31,2 x 2,2 " / 57 mm shells or 0,3 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,36
    Metacentric height 0,6 ft / 0,2 m
    Roll period: 9,3 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 63 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,02
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,25

Hull form characteristics:
    Hull has a flush deck
    Block coefficient: 0,552
    Length to Beam Ratio: 7,70 : 1
    'Natural speed' for length: 11,73 kts
    Power going to wave formation at top speed: 42 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): 0,00 degrees
    Stern overhang: 0,49 ft / 0,15 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        5,09 ft / 1,55 m
       - Forecastle (20%):    5,09 ft / 1,55 m
       - Mid (50%):        5,09 ft / 1,55 m
       - Quarterdeck (15%):    5,09 ft / 1,55 m
       - Stern:        5,09 ft / 1,55 m
       - Average freeboard:    5,09 ft / 1,55 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 111,7%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 85,1%
    Waterplane Area: 1 669 Square feet or 155 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 136%
    Structure weight / hull surface area: 28 lbs/sq ft or 136 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 1,30
        - Longitudinal: 1,58
        - Overall: 1,33
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is cramped
    Room for accommodation and workspaces is cramped
    Good seaboat, rides out heavy weather easily

300 mines

poniedziałek, 8 grudnia 2014

Niszczyciel 600-tonowy



Mimo trwającej wojny, w kraju kontynuowana jest budowa okrętów zamówionych jeszcze przed jej wybuchem. Oczywiście, tempo budów spadło, co jest zrozumiałe, dlatego na razie nie zostaną ukończone nowe krążowniki pancerne (choć wiem, jakby się w tej wojnie przydały, ale niestety, realia są jakie są – pospiesznie wykańczanych okrętów nie ma raczej sensu wysyłać w rejs na drugi koniec globu..). Ale np. ukończenie kilku niszczycieli jest już dużo bardziej realistyczne. Dlatego też prezentuję nowy typ niszczyciela, okręt znacznie większy niż dotychczasowego jednostki tej klasy bo aż 600-tonowy, i dość silnie uzbrojony bo w aż 3 dział 75 mm i 4 wyrzutnie torped na podwójnych stanowiskach (to ostatnie to nowość w naszej flocie).  



Halabarda, polish destroyer laid down 1903 (Engine 1904)

Displacement:
    480 t light; 499 t standard; 590 t normal; 662 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    238,16 ft / 236,15 ft x 23,88 ft x 7,94 ft (normal load)
    72,59 m / 71,98 m x 7,28 m  x 2,42 m

Armament:
      3 - 2,95" / 75,0 mm guns in single mounts, 12,87lbs / 5,84kg shells, 1891 Model
      Quick firing guns in deck mounts
      on centreline, evenly spread
      Aft Main mounts separated by engine room
      2 - 2,24" / 57,0 mm guns in single mounts, 5,23lbs / 2,37kg shells, 1885 Model
      Quick firing guns in deck mounts
      on side, all amidships
    Weight of broadside 49 lbs / 22 kg
    Shells per gun, main battery: 250
    4 - 18,0" / 457 mm above water torpedoes

Machinery:
    Coal fired boilers, complex reciprocating steam engines,
    Hydraulic drive, 2 shafts, 10 089 ihp / 7 526 Kw = 26,50 kts
    Range 2 500nm at 12,00 kts
    Bunker at max displacement = 163 tons (100% coal)
      Caution: Delicate, lightweight machinery

Complement:
    59 - 77

Cost:
    £0,071 million / $0,285 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 6 tons, 1,0%
    Machinery: 353 tons, 59,8%
    Hull, fittings & equipment: 121 tons, 20,5%
    Fuel, ammunition & stores: 110 tons, 18,6%
    Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      125 lbs / 57 Kg = 9,7 x 3,0 " / 75 mm shells or 0,2 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,85
    Metacentric height 1,6 ft / 0,5 m
    Roll period: 8,0 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 44 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,06
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 0,76

Hull form characteristics:
    Hull has rise forward of midbreak
    Block coefficient: 0,461
    Length to Beam Ratio: 9,89 : 1
    'Natural speed' for length: 15,37 kts
    Power going to wave formation at top speed: 67 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): -11,00 degrees
    Stern overhang: 2,00 ft / 0,61 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        12,96 ft / 3,95 m
       - Forecastle (19%):    12,96 ft / 3,95 m
       - Mid (29%):        12,96 ft / 3,95 m (7,58 ft / 2,31 m aft of break)
       - Quarterdeck (12%):    7,97 ft / 2,43 m
       - Stern:        8,46 ft / 2,58 m
       - Average freeboard:    9,32 ft / 2,84 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 201,5%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 64,1%
    Waterplane Area: 3 631 Square feet or 337 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 20%
    Structure weight / hull surface area: 19 lbs/sq ft or 91 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 0,46
        - Longitudinal: 1,09
        - Overall: 0,51
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is extremely poor
    Room for accommodation and workspaces is cramped
    Poor seaboat, wet and uncomfortable, reduced performance in heavy weather

Halabarda (1904)
Berdysz (1904)
Szabla (1904)
Szpada (1904)

sobota, 6 grudnia 2014

Rejs eskadry bałtyckiej cz. II



Jak pamiętamy, 11 września 1904 r. polska eskadra osiągnęła port Diego-Suarez na Madagaskarze. Tu trzeba było urządzić dłuższy postój, bowiem zespół po przebytych sztormach potrzebował trochę czasu na przeprowadzenie niezbędnych napraw, a i załogi musiały nieco odpocząć (nie mówiąc już o żołnierzach wojsk lądowych, nienawykłych do takich atrakcji jakie stały się ich udziałem..). W dalszy rejs ruszono 15 października, zabierając ze sobą węglowiec Łuck, który na Madagaskar przybył po długiej epopei 26 sierpnia.
Okolice Cieśniny Sundajskiej polski zespół osiągnął 8 listopada.Tymczasem wieści o wyprawie dotarły do dowództwa japońskiego, wywołując uzasadnione zaniepokojenie. Słusznie spodziewano się, że celem rejsu jest Hajnan i zdawano sobie sprawę że połączenie obu eskadr w silny, liczący kilka pancerników i krążowników pancernych zespół będzie dla japońskiego panowania na morzu bardzo groźne. Niewiele jednak mogli na razie z tym zrobić, bowiem trzon floty musiał wciąż pilnować pokonanej ale bynajmniej nie rozbitej eskadry portatrturskiej (dodatkowo, siły blokujące były osłabione brakiem odesłanej na remont do Japonii Mikasy).
Dla uzyskania informacji już we wrześniu na wody wokół Indochin i Holenderskich Indii Wschodnich zostały wysłane dwa szybkie (rozwijające ponad 17 w.) krążowniki pomocnicze Nikko Maru i Nippon Maru, a wkrótce potem zespół szybkich krążowników w składzie Takasago, Chitose i Kasagi, z których każdy rozwijał prędkość rzędu 22-23 w. i był uzbrojony w 2 działa 203 mm i 10 dział 120 mm. Do pomocy dodano im jeszcze krążowniki pomocnicze Manshu Maru i Dainan Maru, a nad całością wydzielonych sił dowództwo objął wiceadm. Dewa.  Aż pierwszych dni listopada Japończycy bezowocnie kręcili się po wodach obecnej Indonezji, zapuszczając się nieraz głęboko na wody cieśniny Malakka i Oceanu indyjskiego. To zmieniło się 8 listopada, kiedy krążownik Takasago wraz z krążownikiem pomocniczym Dainan Maru w nocy dosłownie wpadły na polską eskadrę wchodzącą do cieśniny Sundajskiej. Krótka wymiana ognia z Takasago nie dała rezultatu, bowiem jego dowódca słusznie domyśliwszy się, że ma do czynienia z większym zespołem wrogich okrętów, dał rozkaz odwrotu z pełną prędkością.
Polski admirał wysłał w pościg niszczyciele, które zdołały nawet wyjść na pozycję strzelecką jednak japońskiemu krążownikowi dopisało szczęście i żadna z wystrzelonych torped nie trafiła. Wkrótce potem kontakt bojowy się urwał.
W gorszej sytuacji był rozwijający ledwie 16 w. Dainan Maru, który nie był w stanie skutecznie oderwać się od przeciwnika. Co prawda w istniejących warunkach celne trafianie było mocno utrudnione (w regulaminach floty polskiej w ogóle nie rozważano możliwości nocnego boju artyleryjskiego, nie ćwiczono też nocnych strzelań w praktyce), więc japońskiej jednostce dość długo udawało się unikać krytycznych trafień. Japoński dowódca wykazał się w tej sytuacji nie lada opanowaniem, rozkazując zrzucić do morza tyle min,  ile się tylko uda, licząc że może któryś z wrogich okrętów na nie wpadnie. W trwającej ok. pół godziny kanonadzie kilka 6-calówych pocisków z polskich pancerników i krążowników pancernych dosięgło w końcu japońską jednostkę. Jeden z nich okazał się wyjątkowo niszczycielski, trafił bowiem w okolice rufy, w zgromadzone tam miny. W spektakularnej eksplozji jaka po tym nastąpiła, dosłownie unicestwiona została cała część rufowa japońskiego krążownika, a reszta jednostki zatonęła w przeciągu kilku minut...
To jednak nie był jeszcze koniec wydarzeń tej nocy, bowiem wkrótce po zatonięciu Dainan Maru strona japońska odniosła zaskakujący sukces. Na jedną z dopiero co postawionych min wszedł zaadaptowany do roli transportowca wojska liniowiec pasażerski Warszawa  wiozący na swym pokładzie 1700 żołnierzy („wsławiony”, jak pamiętamy, staranowaniem torpedowca Czujny). Dla pozbawionej ochrony części podwodnej kadłuba jednostki uszkodzenia okazały się śmiertelne, szczęśliwie jednak nie tonęła ona zbyt szybko, a w pobliżu była cała eskadra mogąca nieść ratunek dzięki czemu większość przewożonych żołnierzy zdołano uratować. Ostatecznie lista ofiar zamknęła się bilansem ok. 200 ofiar, przepadł też cały sprzęt i wyposażenie przewożone przez jednostkę.
Po zakończeniu akcji ratowniczej i uporządkowaniu szyku polski zespół podjął rejs na północ przez wody Morza Południowochińskiego. W nocy z 12 na 13 listopada natrafiono na niezidentyfikowane okręty i niewiele brakowało by otwarto ogień, bowiem w eskadrze od opuszczenia Madagaskaru panowała atmosfera oczekiwania w każdej chwili kontaktu z japońskimi siłami głównymi. Na szczęście w porę napotkane  jednostki zidentyfikowano jako pancernik Centurion i dwa krążowniki, ze składu brytyjskiej China Station pod flagą wiceadm. Noela. W przeciwieństwie do zajścia u brzegów Hiszpanii tym razem Brytyjczycy byli jednak ostrożniejsi i zachowali dystans do polskiego zespołu. Dalsza część rejsu odbyła się bez poważniejszych incydentów i 18 listopada 1904 r. zza horyzontu oczom eskadry ukazały się południowe brzegi Hajnanu. Wkrótce potem, po obejściu wyspy szlakiem zachodnim, zespół rzucił kotwice na redzie Haikou.
Tym samym udało się skoncentrować na wyspie całkiem poważne siły lądowe liczące 25 tys. żołnierzy. Na pokładach eskadry przywieziono też 700 min, dzięki czemu można było wznowić wojnę minową. Wreszcie (kto wie czy nie najważniejsze) całkiem poważnie przedstawiały się odtąd siły morskie na Hajnanie, w postaci:

Pancerniki:
Mieszko I (1896, 8160 ton, 4x254)
Kazimierz II Sprawiedliwy (1897, jw.)
Konstanty II (1899, 13710 ton, 6x305)
Bolesław Krzywousty (1900, jw.)

Krążowniki pancerne:
Bolesław Chrobry (1871/1889, 6481 ton, 10x203)
Piast (1894, 8054 tony, 2x254)
Siemowit (1895, jw.)
Mikołaj Powała (1901, 7676 ton, 4x203)

Krążowniki:
Grunwald (1883, 2300 ton, 2x203)
Leander (1897, 2299 ton, 8x102)
Diana (1899, 6657 ton, 8x152)
Askold (1900, 5910 ton, 12x152)

Stawiacze min:
Bałtyk (1890, 2084 tony, 4x107, 400 min)

Kanonierki:
Harpia (1878, 366 ton, 1x279)
Cerber (1879, jw.)
Mandżur (1886, 1437 ton, 2x203, 1x152)
Perun (1886, 1179 ton, 4x107)
Swaróg (1887, jw.)
Hydra (1888, 961 ton, 1x203, 1x107)
Agamemnon (1893, 1199 ton, 2x152)
Odyseusz (1894, jw.)
Kraken (1895, 1491 ton, 2x152, 4x120)
Sfinks (1896, jw.)

Kanonierki torpedowe:
Trzygłów (1883, 805 ton, 2x87, 4 wt 381)
Perseusz (1887, 855 ton, 2x107, 3 wt 457)

Niszczyciele:
Piorun (1896, 323 tony, 2x75, 3 wt 457)
Bryza (1898, 415 ton, 1x75, 4 wt 457) uszkodz.
Sztorm (1898, jw.)
Halny (1899, 390 ton, 2x75, 3 wt 457)
Monsun (1899, jw.)
Pasat (1899, jw.)
Purga (1902, 478 ton, 2x75, 2 wt 457)
Zefir (1902, jw.)

Torpedowce:
Sęp (1886, 215 ton, 2x47, 3 wt 457)
Orzeł (1886, jw.)
Kobuz (1887, jw.)
Sokół (1887, jw.)
Zwinny (1899, 200 ton, 2x57, 2 wt 457)
Bystry (1899, jw.)
Gniewny (1900, jw.)

Patrolowce:
Czapla (1896, 170 ton, 2x47)
Kormoran (1896, jw.)
Czajka (1897, jw.)

Okręty balonowe:
Dedal (1902, 3633 tony, 1x75)

Transportowce:
Łuck (1900, 7150 ton, 2x102)
Nowa Kurlandia (1899, 3101 ton, 4x120)