Wybuch wojny

Wybuch wojny w Europie co najmniej od momentu zamachu w Sarajewie był tylko kwestią czasu. Kontynent wskutek skomplikowanego systemu sojuszy podzielony był na dwa wrogie obozy. W zaistniałej po zamachu sytuacji międzynarodowej  w zasadzie gwarantowało to wybuch wojny, który istotnie nastąpił w lecie 1914 r.

Królestwo Polskie, rządzone przez Konstantego II Romanowa (krewnego cara Mikołaja II, z którym miał wspólnego przodka – Mikołaja I), pozostawało w sojuszu militarnym i politycznym z Imperium Rosyjskim. Było więc niemal pewne, że gdy Rosja pójdzie na wojnę, nie ominie ona też Królestwa. Gdy 24 lipca Rosja ogłosiła wolę obrony Serbii, a cztery dni później Austro-Węgry wypowiedziały Serbii wojnę, sprawa była przesądzona.  Rzesza Niemiecka wystosowała ultimatum do Rosji żądające odwołania kroków mobilizacyjnych, a gdy nie doczekała się odpowiedzi, 1 sierpnia wypowiedziała wojnę Rosji i Królestwu Polskiemu, a w ślad za nimi 5 sierpnia uczyniły to samo Austro-Węgry.

We flocie wybuchu wojny spodziewano się już od jakiegoś czasu. Gotowość bojową ogłoszono już 25 lipca. By nie szerzyć paniki wśród ludności cywilnej a jednocześnie nie prowokować Niemiec do agresywnych kroków ogłoszono iż celem mobilizacji jest przeprowadzenie wspólnych manewrów z rosyjską flotą bałtycką. Nie było to takie znów nieprawdopodobne, bowiem obydwie floty – polska i rosyjska tradycyjnie niemal co roku przeprowadzały większe lub mniejsze manewry w okresie letnim. Tym razem jednak mobilizacja objęła wszystkie jednostki, jakie tylko flota miała na stanie. Do służby powołano rezerwistów, którzy obsadzili okręty pozostające w rezerwie. Były to głównie starsze jednostki, które normalnie w czasie pokoju stały w bazach bez załóg, po opieką jedynie ekip konserwujących i maszyny i uzbrojenie. Mobilizację udało się przeprowadzić na tyle sprawnie, że już 30 lipca część sił floty, w tym jednostki obsadzone rezerwistami odbyły rewię morską na redzie Lipawy, którą odebrał sam monarcha na pokładzie swoje jachtu (a teraz już krążownika floty) Posejdon. Była to jednak swego rodzaju „zasłona dymna”. Bowiem gdy pancerniki i krążowniki paradowały w Lipawie, w Windawie stawiacze min pospiesznie ładowały na pokłady pełne zapasy min.  Pod osłoną nocy okręty te postawiły defensywne pola minowe na podejściach do trzech naszych baz na wybrzeżu Bałtyku. Stawiacz min Hades postawił 250 min koło Połągi, stawiacze min Perseusz, Tezeusz i Achilles wspierane przez trałowce – 400 min w rejonie Lipawy, zaś Admirał Lesowski i Admirał Wojewódzki – 1000 min w pobliżu Windawy, do której już wkrótce odejść miały główne siły floty. W ten sposób wszystkie bazy jeszcze przed wybuchem wojny zostały zabezpieczone przed możliwym niespodziewanym atakiem wroga.

W kolejnych postach przedstawię skład naszej floty w 1914 r., jej dyslokację, a także siły przeciwnika na głównym teatrze działań (tj. Bałtyku), z uwzględnieniem wpływu istnienia naszej floty na kształt i liczebność floty niemieckiej.