Powstanie bokserów

Po przegranej wojnie z Japonią, Chiny pogrążyły się w jeszcze większym niż dotychczas chaosie, co sprzyjało politycznej i ekonomicznej penetracji państwa przez obce mocarstwa. W 1897 r. Niemcy militarnie zajęli Kiao-czou (Jiaozhou) z ośrodkiem administracyjnym w Tsingtao (Quingdao). W ślad za nimi, Rosjanie opanowali Półwysep Liaotuński z Port Arturem (Lushun). Rząd centralny w Chinach był wówczas na tyle słaby, że uznał obydwie te aneksje, podpisując traktat z 27 marca 1898 r. (Port Artur został wtedy wydzierżawiony Rosji na 25 lat, a dodatkowo Wielka Brytania wydzierżawiła port Weihai, zaś Francja - Guangzhouwan). Zachęcony tymi przykładami, rząd polski również postarał się o zdobycie przyczółka w Chinach kontynentalnych. Wybór padł na Szanghaj, w którym założono konsulat i palcówkę handlową, a dla ochrony tychże sprowadzono batalion wojska, jak również wynegocjowano prawo stacjonowania w porcie małej eskadry okrętów wojennych. W takiej sytuacji zastało nas powstanie bokserów. Oczywiście, jako jeden z krajów dość mocno „zainstalowanych” w Chinach (przypomnę, że mamy także kawałek Hajnanu) nie mogliśmy pozostać bez reakcji na to wydarzenie. Wysłano więc na wody chińskie, wzorem innych krajów europejskich, silną eskadrę okrętów wojennych, w składzie pancernika, krążownika pancernopokładowego, 3 niszczycieli i 3 kanonierek. Nasza eskadra, razem z siłami sojuszniczymi wzięła udział w zdobywaniu fortów w Taku (Dagu), gdzie zajęto 4 nowoczesne niszczyciele typu Hai Hola oraz kanonierkę torpedową Fei Ting. Jak wiadomo, niszczyciele te zostały wcielone do marynarek wojennych głównych państw interweniujących, czyli Wielkiej Brytanii, Francji, Rosji i Niemiec pod jedną, podkreślającą ich braterstwo broni nazwą Taku (we flocie francuskiej Takou, okręt rosyjski w 1901 r. przemianowano na Lejtienant Burakow). Polsce natomiast przypadła w udziale wspomniana kanonierka torpedowa Fei Ting, po przejęciu przez PMW nazwana oczywiście Taku.

Kilka słów o zdobytym okręcie: jest to stalowej konstrukcji jednostka zbudowana w latach 1887-1888 w stoczni J.S. White’a jako tzw. stock ship, czyli jednostka budowana bez zamówienia odbiorcy, w celach spekulacyjnych. W 1894 r. została zakupiona przez stocznię W. Armstronga w Elswick, która ją gruntownie przebudowała i zmodernizowała (wzmocnienie konstrukcji, instalacja uzbrojenia artyleryjskiego i torpedowego). W związku z toczoną akurat wojną z Japonia, okrętem zainteresowały się Chiny, które ostatecznie nabyły go w 1895 r., na tyle jednak późno że nie zdążył już wziąć udziału w działaniach wojennych. Jednostka miała charakterystyczną sylwetkę, z dwoma kominami ustawionymi obok siebie, i sterówką posadowioną za nimi, a także z wyrzutniami torped w stewie dziobowej i na pokładzie (schowanymi za składanymi nadburciami). W czasie powstania bokserów okręt znajdował się w suchym doku w Taku i w tym stanie wpadł w ręce sprzymierzonych.     

Taku, polish torpedo gunboat laid down 1887 (Engine 1894, captured 1900)

Displacement:
    343 t light; 357 t standard; 401 t normal; 436 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    201,08 ft / 197,61 ft x 23,65 ft x 7,94 ft (normal load)
    61,29 m / 60,23 m x 7,21 m  x 2,42 m

Armament:
      2 - 4,02" / 102 mm guns in single mounts, 32,38lbs / 14,69kg shells, 1895 Model
      Quick firing guns in deck mounts with hoists
      on centreline ends, evenly spread
      4 - 2,24" / 57,0 mm guns in single mounts, 5,23lbs / 2,37kg shells, 1885 Model
      Quick firing guns in deck mounts
      on side, all amidships
    Weight of broadside 86 lbs / 39 kg
    Shells per gun, main battery: 120
    5 - 18,0" / 457 mm above water torpedoes

Armour:
   - Gun armour:    Face (max)    Other gunhouse (avg)    Barbette/hoist (max)
    Main:    1,18" / 30 mm    0,71" / 18 mm              -

   - Conning tower: 1,77" / 45 mm

Machinery:
    Coal fired boilers, complex reciprocating steam engines,
    Direct drive, 2 shafts, 2 617 ihp / 1 953 Kw = 20,00 kts
    Range 2 400nm at 9,00 kts
    Bunker at max displacement = 79 tons (100% coal)

Complement:
    44 - 58

Cost:
    £0,049 million / $0,197 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 11 tons, 2,7%
    Armour: 7 tons, 1,8%
       - Belts: 0 tons, 0,0%
       - Torpedo bulkhead: 0 tons, 0,0%
       - Armament: 5 tons, 1,3%
       - Armour Deck: 0 tons, 0,0%
       - Conning Tower: 2 tons, 0,5%
    Machinery: 202 tons, 50,3%
    Hull, fittings & equipment: 118 tons, 29,4%
    Fuel, ammunition & stores: 58 tons, 14,5%
    Miscellaneous weights: 5 tons, 1,2%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      101 lbs / 46 Kg = 3,3 x 4,0 " / 102 mm shells or 0,1 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,37
    Metacentric height 1,0 ft / 0,3 m
    Roll period: 9,9 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 76 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,45
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 1,51

Hull form characteristics:
    Hull has low forecastle, low quarterdeck
    Block coefficient: 0,378
    Length to Beam Ratio: 8,35 : 1
    'Natural speed' for length: 14,06 kts
    Power going to wave formation at top speed: 56 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): -16,00 degrees
    Stern overhang: 3,48 ft / 1,06 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        8,99 ft / 2,74 m
       - Forecastle (22%):    6,99 ft / 2,13 m (10,01 ft / 3,05 m aft of break)
       - Mid (50%):        10,01 ft / 3,05 m
       - Quarterdeck (13%):    6,00 ft / 1,83 m (10,01 ft / 3,05 m before break)
       - Stern:        6,50 ft / 1,98 m
       - Average freeboard:    9,03 ft / 2,75 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 184,0%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 56,6%
    Waterplane Area: 2 848 Square feet or 265 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 40%
    Structure weight / hull surface area: 23 lbs/sq ft or 113 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 0,44
        - Longitudinal: 1,66
        - Overall: 0,50
    Caution: Hull subject to strain in open-sea
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is cramped
    Room for accommodation and workspaces is cramped
    Ship has slow, easy roll, a good, steady gun platform