Samolot rozpoznawczy Zbierański Z.5

Dzisiejszy samolot to maszyna rozpoznawcza, zbudowana w układzie dwumiejscowego pchacza. Jest to nowego typu samolot, jakiego jeszcze w naszym lotnictwie nie było. Dotychczasowe bowiem samoloty o podobnej funkcji były maszynami raczej obserwacyjnymi, przeznaczonymi do korygowania ognia artylerii i rozpoznawania sytuacji na froncie. Ten zaś samolot ma w założeniu prowadzić rozpoznanie na dalszym dystansie, za linia frontu, na zapleczu przeciwnika. Priorytetem dla samolotu były więc zasięg oraz pułap – który do pewnego stopnia może stanowić zabezpieczenie przed wrogimi myśliwcami.

Załogę stanowią dwie osoby – pilot i obserwator, przy czym ten drugi na wszelki wypadek ma do dyspozycji pojedynczy km. Oprócz tego, samolot może zabrać symboliczny ładunek bomb.

Napęd stanowi jeden 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Salmson B9 o mocy 140 KM.

Do końca 1915 r. samolot został dostarczony siłom powietrznym w 25 egz.

   

Dane taktyczno-techniczne:

Załoga: 2

Rozpiętość: 15,58 m

Długość: 9,32 m

Wysokość: 3,33 m

Powierzchnia nośna: 59,46 m²

Masa własna: 920 kg

Masa startowa: 1380 kg

Napęd: 1x140 KM

Prędkość: 125 km/h

Prędkość wznoszenia: 1,4 m/s

Pułap: 4700 m

Zasięg: 500 km

Uzbrojenie: 1 km, 40 kg bomb

Nowe okręty rzeczne

Czas na uzupełnienia dla flotylli rzecznych na Wiśle i Niemnie, które – jak widać po przebiegu linii frontu - aktywnie biorą udział w walkach i wspierają działania własnych wojsk lądowych.

Nowe jednostki należą do dwóch klas – są to małe kanonierki rzeczne i kutry uzbrojone. Kanonierki są stosunkowo małymi jednostkami o wyporności 30 ton, ale mają sporą siłę ognia, bowiem noszą pojedynczą haubicę kal. 100 mm w stanowisku chronionym kolistą pancerną osłoną. Kadłub chroniony jest 20 mm pancerzem, który powinien zapewnić osłonę przed ogniem broni strzeleckiej. Okręty są napędzane silnikami diesla i mają relatywnie małe wymiary i nieduże zanurzenie wynoszące ok 0,5 m, co pozwoli im na znaczną swobodę w operowaniu na naszych krajowych, niezbyt rozległych i głębokich rzekach.

Z kolei kutry uzbrojone są mikroskopijnymi jednostkami o wyporności rzędu 5 ton, noszącymi pojedynczy km w stanowisku o konstrukcji podobnej jak opisane wyżej w przypadku kanonierek. Na uwagę zasługuje fakt, iż mimo  tak mizernych rozmiarów, udało się te okręciki lekko opancerzyć, dzięki czemu są jako tako zabezpieczone przynajmniej przed odłamkami.

Czujna, polish river gunboat laid down 1915

Displacement:
    28 t light; 29 t standard; 30 t normal; 31 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    59,61 ft / 59,12 ft x 15,91 ft x 1,67 ft (normal load)
    18,17 m / 18,02 m x 4,85 m  x 0,51 m

Armament:
      1 - 3,94" / 100 mm guns in single mounts, 30,51lbs / 13,84kg shells, 1900 Model
      Howitzers in a deck mount with hoist
      on centreline forward
      1 - 1,46" / 37,0 mm guns in single mounts, 1,55lbs / 0,70kg shells, 1914 Model
      Quick firing gun in deck mount
      on centreline aft
    Weight of broadside 31 lbs / 14 kg
    Shells per gun, main battery: 120

Armour:
   - Belts:        Width (max)    Length (avg)        Height (avg)
    Main:    0,79" / 20 mm      30,81 ft / 9,39 m    2,99 ft / 0,91 m
    Ends:    Unarmoured
      Main Belt covers 80% of normal length

   - Gun armour:    Face (max)    Other gunhouse (avg)    Barbette/hoist (max)
    Main:    0,59" / 15 mm    0,59" / 15 mm              -
    2nd:    0,39" / 10 mm          -                  -

Machinery:
    Diesel Internal combustion motors,
    Hydraulic drive, 1 shaft, 50 shp / 37 Kw = 9,00 kts
    Range 450nm at 7,00 kts
    Bunker at max displacement = 1 tons

Complement:
    12

Cost:
    £0,004 million / $0,016 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 2 tons, 6,0%
    Armour: 5 tons, 17,4%
       - Belts: 4 tons, 12,4%
       - Torpedo bulkhead: 0 tons, 0,0%
       - Armament: 2 tons, 5,1%
       - Armour Deck: 0 tons, 0,0%
       - Conning Tower: 0 tons, 0,0%
    Machinery: 2 tons, 6,3%
    Hull, fittings & equipment: 19 tons, 62,6%
    Fuel, ammunition & stores: 2 tons, 7,7%
    Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      82 lbs / 37 Kg = 6,4 x 3,0 " / 75 mm shells or 0,3 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,51
    Metacentric height 0,6 ft / 0,2 m
    Roll period: 8,3 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 31 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,11
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 0,38

Hull form characteristics:
    Hull has a flush deck
    Block coefficient: 0,667
    Length to Beam Ratio: 3,72 : 1
    'Natural speed' for length: 7,69 kts
    Power going to wave formation at top speed: 56 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): 0,00 degrees
    Stern overhang: 0,49 ft / 0,15 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        2,99 ft / 0,91 m
       - Forecastle (20%):    2,99 ft / 0,91 m
       - Mid (50%):        2,99 ft / 0,91 m
       - Quarterdeck (15%):    2,49 ft / 0,76 m
       - Stern:        2,00 ft / 0,61 m
       - Average freeboard:    2,79 ft / 0,85 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 66,6%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 65,5%
    Waterplane Area: 724 Square feet or 67 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 128%
    Structure weight / hull surface area: 23 lbs/sq ft or 111 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 0,91
        - Longitudinal: 2,73
        - Overall: 1,02
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is excellent
    Room for accommodation and workspaces is cramped
    Caution: Lacks seaworthiness - very limited seakeeping ability

Czujna (1915)
Odważna (1915)
Bystra (1915)
Grożna (1915)
Wytrwała (1916)
Szybka (1916)
Gniewna (1916)
Sroga (1916)

 

RKU-8, polish river cutter laid down 1916

Displacement:
    5 t light; 5 t standard; 5 t normal; 6 t full load

Dimensions: Length overall / water x beam x draught
    31,39 ft / 30,91 ft x 8,04 ft x 1,48 ft (normal load)
    9,57 m / 9,42 m x 2,45 m  x 0,45 m

Armament:
      1 - 0,30" / 7,6 mm guns in single mounts, 0,01lbs / 0,00kg shells, 1908 Model
      Breech loading gun in a deck mount with hoist
      on centreline forward
    Weight of broadside 0 lbs / 0 kg
    Shells per gun, main battery: 3 000

Armour:
   - Belts:        Width (max)    Length (avg)        Height (avg)
    Main:    0,39" / 10 mm      21,95 ft / 6,69 m    1,51 ft / 0,46 m
    Ends:    Unarmoured
      Main Belt covers 109% of normal length
      Main belt does not fully cover magazines and engineering spaces

Machinery:
    Petrol Internal combustion motors,
    Direct drive, 1 shaft, 75 shp / 56 Kw = 12,00 kts
    Range 400nm at 8,00 kts
    Bunker at max displacement = 1 tons

Complement:
    3

Cost:
    £0,001 million / $0,003 million

Distribution of weights at normal displacement:
    Armament: 0 tons, 0,0%
    Armour: 1 tons, 11,7%
       - Belts: 1 tons, 10,7%
       - Torpedo bulkhead: 0 tons, 0,0%
       - Armament: 0 tons, 1,0%
       - Armour Deck: 0 tons, 0,0%
       - Conning Tower: 0 tons, 0,0%
    Machinery: 2 tons, 45,6%
    Hull, fittings & equipment: 2 tons, 35,0%
    Fuel, ammunition & stores: 0 tons, 7,7%
    Miscellaneous weights: 0 tons, 0,0%

Overall survivability and seakeeping ability:
    Survivability (Non-critical penetrating hits needed to sink ship):
      4 lbs / 2 Kg = 303,6 x 0,3 " / 8 mm shells or 0,0 torpedoes
    Stability (Unstable if below 1.00): 1,74
    Metacentric height 0,3 ft / 0,1 m
    Roll period: 6,4 seconds
    Steadiness    - As gun platform (Average = 50 %): 8 %
            - Recoil effect (Restricted arc if above 1.00): 0,00
    Seaboat quality  (Average = 1.00): 0,02

Hull form characteristics:
    Hull has a flush deck
    Block coefficient: 0,517
    Length to Beam Ratio: 3,84 : 1
    'Natural speed' for length: 5,56 kts
    Power going to wave formation at top speed: 83 %
    Trim (Max stability = 0, Max steadiness = 100): 50
    Bow angle (Positive = bow angles forward): 13,00 degrees
    Stern overhang: 0,00 ft / 0,00 m
    Freeboard (% = measuring location as a percentage of overall length):
       - Stem:        2,10 ft / 0,64 m
       - Forecastle (20%):    2,00 ft / 0,61 m
       - Mid (50%):        1,51 ft / 0,46 m
       - Quarterdeck (15%):    2,00 ft / 0,61 m
       - Stern:        2,00 ft / 0,61 m
       - Average freeboard:    1,85 ft / 0,56 m
    Ship tends to be wet forward

Ship space, strength and comments:
    Space    - Hull below water (magazines/engines, low = better): 148,2%
        - Above water (accommodation/working, high = better): 54,2%
    Waterplane Area: 162 Square feet or 15 Square metres
    Displacement factor (Displacement / loading): 87%
    Structure weight / hull surface area: 9 lbs/sq ft or 43 Kg/sq metre
    Hull strength (Relative):
        - Cross-sectional: 0,90
        - Longitudinal: 3,34
        - Overall: 1,02
    Hull space for machinery, storage, compartmentation is cramped
    Room for accommodation and workspaces is cramped
    Ship has quick, lively roll, not a steady gun platform
    Caution: Lacks seaworthiness - very limited seakeeping ability

RKU-8 (1916)
RKU-9 (1916)
RKU-10 (1916)
RKU-11 (1916)
RKU-12 (1916)
RKU-13 (1916)
RKU-14 (1916)
RKU-15 (1917)
RKU-16 (1917)
RKU-17 (1917)
RKU-18 (1917)
RKU-19 (1917)
RKU-20 (1917)

Akcje miniaturowych okrętów podwodnych

Pierwszą akcje przy użyciu miniaturowego okrętu podwodnego zamierzano przeprowadzić zaraz po zbudowaniu pierwszej tego typu jednostki, we wrześniu 1915 r. Do transportu wykorzystano okręt podwodny Rekin (typu Skrzydlica). Niestety akcja nie powiodła się – gdy miało dojść do rozdzielenia, zawiódł system zwalniania miniaturowego okrętu podwodnego z mocowania do okrętu-matki, wskutek czego nie udało się jednostek rozdzielić w położeniu podwodnym, a i ręczne próby na powierzchni niewiele dały. Wskutek tego niepowodzenia przekonstruowano wadliwe elementy i dokonano stosownych prób na morzu, dzięki czemu podobna sytuacja w przyszłości nie miała się prawa zdarzyć.  

22 października 1915 r. postanowiono przeprowadzić kolejny atak miniaturowych okrętów podwodnych na bazę w Gdańsku. Tym razem do akcji wyznaczono wszystkie cztery zbudowane jednostki (od P-1 do P-4), każdy przenoszony przez okręt podwodny typu Skrzydlica. Plan zakładał nocne skryte podejście w rejon Gdańska, zanurzenie w odległości uniemożliwiającej dostrzeżenie jednostek z lądu i uwolnienie miniaturowych okrętów podwodnych w położeniu podwodnym. Następnie miały się one skierować ku portowi i zaatakować znajdujące się tam okręty, a następnie w miarę możliwości – próbować wydostać się na pełne morze i udać w kierunku własnych portów. Jednocześnie wydano w morze praktycznie wszystkie dostępne siły lekkie, licząc na to, iż może udać się napotkać jednostki wracające z akcji i ewentualnie wziąć je na hol.

Do czasu wypuszczenia miniaturowych okrętów podwodnych akcja szła gładko i zgodnie z planem. Potem jednak zaczęły się komplikacje. Na P-4 doszło do awarii włazu który zaczął przeciekać i uniemożliwiał rejs w zanurzeniu. Atak w położeniu nawodnym nie rokował żadnych szans powodzenia, w związku z czym załoga zawróciła ku własnym bazom. Szczęśliwie udało im się uniknąć wrogich okrętów i dopłynąć do Połągi. Druga jednostka (P-1) w ciemnościach nie zdołała odnaleźć wejścia do portu i po krótkotrwałym jego poszukiwaniu musiała się wynurzyć i spróbować powrotu do własnych baz. Nie miała jednak tyle szczęścia co P-4, gdyż wkrótce natknęła się na wrogi patrolowiec, który zatopił ją ogniem artyleryjskim z najbliższej odległości. Ostatecznie do portu zdołały wedrzeć się dwie jednostki (P-2 i P-3). W porcie przebywały w tym czasie 5 predrednotów, 3 krążowniki pancerne i liczne mniejsze jednostki.

P-2 wziął na cel potężny kadłub krążownika pancernego Prinz Adalbert, który świeżo co został wyremontowany po uszkodzeniach zadanych przez okręt podwodny Rekin.   Celnie wymierzona torpeda spowodowała eksplozję komór amunicyjnych krążownika i jego błyskawiczną destrukcję. Jednocześnie, z racji minimalnego dystansu strzału, okazała się zabójcza także dla atakującego. Fala uderzeniowa wybuchu rozchodząca się pod wodą spowodowała rozszczelnienie kruchego kadłuba P-2 i w efekcie szybkie jego zatonięcie. Niejako przy okazji, potężny wybuch komór amunicyjnych Prinz Adalberta spowodował poważne szkody w urządzeniach portowych.

Więcej szczęścia od P-2 (choć mniej skuteczności) miała załoga P-3, która w tym samym czasie na cel wzięła pancernik Elsass. Torpeda z tej jednostki najprawdopodobniej ugodziła atakowany okręt, ale z niewiadomych przyczyn nie wybuchła i nikt na pokładzie nawet nie zauważył ataku. W tym samym mniej więcej czasie na dno poszedł Prinz Adalbert. Niemcy skoncentrowali się na akcji ratunkowej, nie przypuszczając nawet, jaka była prawdziwa przyczyna zagłady okrętu. To dało szansę załodze P-3 na niepostrzeżone wydostanie się z portu. Szczęście nie opuściło ich także później, gdy zmuszeni do wynurzenia na skutek wyczerpania się akumulatorów nieopodal wyjścia z portu płynęli ku własnym brzegom. Udało im się uniknąć wrogich dozorowców, a potem natknęli się na własne niszczyciele, z których jeden wziął P-3 na hol i bezpiecznie doprowadził do Lipawy.   

Podsumowując, akcja miniaturowych okrętów podwodnych zakończyła si spektakularnym sukcesem. Za cenę utraty dwóch jednostek i 4 członków załóg, udało się zniszczyć duży (choć nie najnowocześniejszy ) okręt przeciwnika i pośrednio wyrządzić spore szkody w infrastrukturze bazy.